Materiał
nauczania
|
Wymagania
podstawowe
(na ocenę
dopuszczającą i dostateczną)
uczeń
poprawnie:
|
Wymagania
ponadpodstawowe
(na ocenę
dobrą i bardzo dobrą)
uczeń
poprawnie:
|
Budowa i funkcje kwasów nukleinowych
•
DNA jako materiał genetyczny
•
budowa DNA
•
rodzaje zasad azotowych
•
komplementarność zasad azotowych
•
replikacja DNA
•
budowa i funkcje RNA
•
kwasy nukleinowe a cechy organizmów
|
• określa rolę DNA jako nośnika informacji
genetycznej
• wymienia elementy budowy DNA i RNA
• wymienia zasady azotowe wchodzące w skład
obu typów kwasów nukleinowych
• definiuje pojęcia: genetyka, nukleotyd
• wymienia rodzaje RNA
• definiuje pojęcia: inżynieria genetyczna,
replikacja DNA
• wyjaśnia regułę komplementarności zasad
• omawia proces replikacji DNA
• określa rolę poszczególnych rodzajów RNA
• porównuje budowę i rolę DNA z budową i
rolą RNA
• rozpoznaje na modelu lub ilustracji DNA i
RNA
|
• wyjaśnia, z czego wynika komplementarność
zasad
• przedstawia graficznie regułę
komplementarności zasad
• wykazuje, że replikacja DNA ma charakter
semikonserwatywny
• wykazuje związek między kwasami
nukleinowymi a cechami organizmów
• przedstawia za pomocą schematycznego
rysunku budowę nukleotydu DNA i RNA
• określa rolę polimerazy DNA w replikacji
DNA
• wykazuje rolę replikacji DNA w zachowaniu
niezmienionej informacji genetycznej
• uzasadnia konieczność zachodzenia procesu
replikacji DNA przed podziałem komórki
|
Geny i genomy
•
gen i genom
•
sekwencje pozagenowe
•
zależność pomiędzy genem a cechą
•
miejsca występowania DNA w różnych typach komórek
•
struktura chromatyny, nukleosom
•
budowa chromosomu
•
kariotyp
•
komórki haploidalne i diploidalne
•
wykorzystanie badań nad DNA w różnych dziedzinach życia człowieka
|
• definiuje pojęcia: gen, genom, chromosom, chromatyna, kariotyp, pozagenowy DNA
• przedstawia budowę chromosomu
• wymienia organelle komórki zawierające DNA
• definiuje pojęcia: nukleosom, chromosom
homologiczny, komórka haploidalna, komórka diploidalna
• podaje liczbę chromosomów w komórkach
somatycznych i rozrodczych człowieka
• oblicza liczbę chromosomów w komórce
haploidalnej, znając liczbę chromosomów w komórce diploidalnej danego
organizmu
|
• wyjaśnia różnicę między eksonem a intronem
• omawia organizację materiału genetycznego
w jądrze komórkowym
• wskazuje i nazywa w komórkach
prokariotycznych i eukariotycznych miejsca występowania DNA
• omawia budowę chromatyny
• charakteryzuje budowę i rodzaje
chromosomów w kariotypie człowieka
• uzasadnia różnice w budowie genomów
bakterii i organizmów jądrowych
• podaje przykłady wykorzystania badań DNA w
różnych dziedzinach życia człowieka
|
Kod genetyczny
• sposób zapisu informacji genetycznej w DNA
•
właściwości kodu genetycznego
•
znaczenie kodu genetycznego
|
• definiuje pojęcia: kod genetyczny, kodon
• wymienia cechy kodu genetycznego
• omawia sposób zapisania informacji
genetycznej w DNA
• wyjaśnia znaczenie kodu genetycznego
• charakteryzuje cechy kodu genetycznego
|
• analizuje schemat przepływu informacji
genetycznej
• odczytuje kolejność aminokwasów kodowanych
przez dany fragment mRNA przy pomocy tabeli kodu genetycznego
• nazywa cechy kodu genetycznego na
podstawie schematów
• oblicza
liczbę nukleotydów i kodonów kodujących określoną liczbę aminokwasów oraz
liczbę aminokwasów kodowaną przez określoną liczbę nukleotydów i kodonów
• zapisuje sekwencję nukleotydów mRNA oraz
sekwencję kodującej nici DNA, znając skład aminokwasowy krótkiego odcinka
białka
|
Ekspresja genów
•
etapy realizacji informacji genetycznej
•
transkrypcja
•
translacja
•
ekspresja genów w różnych typach komórek
•
modyfikacja białka po zakończeniu translacji
•
związek między przestrzenną strukturą białka a pełnioną przez nie funkcją
|
• wymienia etapy ekspresji genów
• określa cel transkrypcji i translacji
• omawia poszczególne etapy transkrypcji i
translacji
• wyjaśnia rolę tRNA w translacji
• rozróżnia etapy ekspresji genów
|
• wskazuje i nazywa poszczególne etapy
ekspresji genów w komórce
• określa znaczenie struktury przestrzennej
dla funkcjonalności białek
• omawia budowę cząsteczki tRNA
• omawia rolę rybosomów w ekspresji genu
• uzasadnia konieczność modyfikacji białka
po translacji
• omawia różnicę w ekspresji genów
kodujących RNA i białka
• omawia rolę polimerazy RNA w transkrypcji
|
Podstawowe reguły dziedziczenia genów
•
zależność między genotypem a fenotypem
•
allele jako różne wersje genu
•
dominacja i recesywność alleli
•
homozygoty i heterozygoty
•
cechy dominujące i recesywne u człowieka
•
badania Mendla
•
reguły dziedziczenia – prawo czystości gamet
•
reguły dziedziczenia – prawo niezależnej segregacji cech
•
przykłady dziedziczenia cech u ludzi
•
przykłady innych sposobów dziedziczenia cech
|
• definiuje pojęcia: genotyp, fenotyp, allel, homozygota, heterozygota, dominacja, recesywność
• wymienia i rozpoznaje cechy dominujące i recesywne u ludzi
• zapisuje genotypy: homozygoty dominującej,
homozygoty recesywnej i heterozygoty
• wykazuje zależność między genotypem a
fenotypem
• omawia I i II prawo Mendla
• na schemacie krzyżówki genetycznej rozpoznaje
genotyp oraz określa fenotyp rodziców i pokolenia potomnego
• wykonuje krzyżówki genetyczne dotyczące
dziedziczenia jednego genu
• wymienia inne przykłady dziedziczenia cech
|
• omawia badania Mendla
• wyjaśnia mechanizm dziedziczenia cech
zgodnie z I i II prawem Mendla
• wykonuje krzyżówki genetyczne dotyczące
dziedziczenia dwóch genów
• interpretuje krzyżówki genetyczne,
używając określeń: homozygota, heterozygota, cecha dominująca, cecha
recesywna
• omawia przykłady innych sposobów
dziedziczenia cech
• ocenia znaczenie prac Mendla dla rozwoju
genetyki
• określa prawdopodobieństwo pojawienia się
genotypów i fenotypów u potomstwa na podstawie genotypów rodziców
• uzasadnia różnice w dziedziczeniu genów
zgodnie z prawami Mendla i genów sprzężonych
|
Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią
•
mechanizmy warunkowania płci u człowieka i innych organizmów
• dziedziczenie cech sprzężonych z płcią
• cechy związane z płcią
|
• wyjaśnia zasadę dziedziczenia płci u
człowieka za pomocą krzyżówki genetycznej
• wymienia przykłady chorób sprzężonych z
płcią
• rozróżnia chromosomy płci i chromosomy
autosomalne
• wyjaśnia mechanizm ujawnienia się cech
recesywnych sprzężonych z płcią
• wykonuje krzyżówki genetyczne dotyczące
dziedziczenia chorób sprzężonych z płcią
• wymienia przykłady cech związanych z płcią
• definiuje pojęcia: chromosomy płci, chromosomy
autosomalne
|
• podaje przykłady mechanizmów dziedziczenia
płci u innych organizmów
• interpretuje krzyżówki genetyczne
dotyczące dziedziczenia chorób sprzężonych z płcią
• uzasadnia różnicę między cechami
sprzężonymi a cechami związanymi z płcią
• wyjaśnia, w jaki sposób dziedziczy się hemofilię
• uzasadnia, dlaczego mężczyźni częściej
chorują na hemofilię i daltonizm niż kobiety
• omawia różnice między chromosomem X a
chromosomem Y
|
Zmiany w informacji genetycznej
•
rekombinacja genetyczna
•
crossing-over
•
mutacje i czynniki mutagenne
•
podział mutacji na spontaniczne i indukowane
•
podział mutacji na genowe i chromosomowe
•
analiza rodowodów jako metoda diagnozowania mutacji
•
skutki mutacji
•
genetyczne podłoże nowotworów
|
• definiuje pojęcia: rekombinacja genetyczna, mutacja
• rozróżnia mutacje genowe i chromosomowe
• wymienia czynniki mutagenne
• klasyfikuje mutacje ze względu na ich
konsekwencje
• omawia znaczenie rekombinacji genetycznej
w kształtowaniu zmienności genetycznej
• wymienia czynniki mutagenne
• omawia skutki mutacji genowych
• omawia skutki mutacji chromosomowych
|
• omawia procesy warunkujące rekombinację
genetyczną
• rozróżnia mutacje spontaniczne i
indukowane
• klasyfikuje czynniki mutagenne
• wyjaśnia, na czym polegają poszczególne
rodzaje mutacji genowych i chromosomowych
• wyjaśnia, w jaki sposób mutacje prowadzą
do chorób nowotworowych
• omawia przebieg procesu crossing-over
• analizuje rodowody pod kątem metody
diagnozowania mutacji
• rozróżnia mutacje w zależności od rodzaju
komórki, w której mają miejsce
• uzasadnia, że mutacje są źródłem
zmienności organizmów
|
Choroby genetyczne człowieka
•
przyczyny chorób genetycznych
•
charakterystyka wybranych chorób jednogenowych
•
charakterystyka wybranych chorób chromosomalnych
•
poradnictwo genetyczne
•
badania prenatalne
•
testy pourodzeniowe
•
ocena ryzyka poczęcia chorego dziecka
|
• definiuje pojęcie choroba genetyczna
• klasyfikuje choroby genetyczne ze względu
na przyczynę
• wymienia przykłady chorób genetycznych
• wyjaśnia, na czym polega profilaktyka
genetyczna
• charakteryzuje choroby jednogenowe z
uwzględnieniem sposobu dziedziczenia, skutków mutacji, objawów i leczenia
• charakteryzuje choroby chromosomalne z
uwzględnieniem zmian w kariotypie, objawów i leczenia
• rozróżnia wybrane choroby genetyczne
|
• analizuje dziedziczenie wybranej choroby
genetycznej jednogenowej
• wyjaśnia, na czym polega poradnictwo
genetyczne oraz wymienia sytuacje, w których należy wykonać badania DNA
• klasyfikuje badania prenatalne oraz
dokonuje ich charakterystyki
• dostrzega wady i zalety badań prenatalnych
• omawia znaczenie przeprowadzania testów
pourodzeniowych
• szacuje ryzyko wystąpienia mutacji u
dziecka
|
Blog jest przeznaczony głównie dla uczniów Zespołu Szkół Energetycznych i Transportowych w Chełmie. W tym miejscu pojawiają się informacje dotyczące przedmiotów których uczę, czyli biologii i geografii oraz działań prozdrowotnych i akcji charytatywnych organizowanych przez Szkolne Koło PCK.
niedziela, 4 grudnia 2016
Wymagania na sprawdzian z działu "Od genu do cechy"
Subskrybuj:
Posty (Atom)